هوافضای عاشورا

جنگنده چنگدو جی ۲۰ (Chengdu J-20) برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ در زمان بازدید وزیر جنگ ایالات متحده از کشور چین به نمایش در آمد. غول صنعت هوا‌فضای چین، شرکت صنایع هوایی چنگدو، در سال ۱۹۹۰ کار بر روی جنگنده سنگین و مخفی را آغاز نمود که با عنوان J-XX شناخته می‌شد و به خاطر قابلیت‌های بسیار پیشرفته‌ای که برای آن در نظر گرفته شده بود، کارشناسان به این باور رسیدند که چین توانایی طراحی و ساخت چنین هواپیمای فوق پیشرفته‌ای را نخواهد داشت.

صنعت هوافضای چین دهه‌ها در تلاش و کشمکش با غرب (و روسیه) بود تا تکنولوژی ساخت موتور‌های جت با کارایی بالا را بدست آورد. در طول جنگ سرد، عملا توسعه موتور‌های اختصاصی هواپیما‌های چینی غیر‌ممکن می‌نمود و چین تنها به کپی موتور‌های شوروی مبادرت می‌ورزید.

ورود سریع اطلاعات و فناوری‌های نظامی در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی این امید‌ها را افزایش داده بود که به زودی این فاصله و شکاف علمی از بین خواهد رفت اما ناگهان تحریم نظامی که به خاطر ماجرای قتل‌عام میدان تیان‌آنمن چین (Tiananmen Square) در سال ۱۹۸۹ روی داد، سبب شد تا روند انتقال دانش نظامی از غرب متوقف شود و چین مجبور شد در جای دیگر به جستجوی دانش مورد نیاز خود باشد.

در سال‌های اخیر چین سرمایه‌گذاری زیادی از زمان، پول و نیروی فکری نخبه‌های خود و حتی سرقت اسرار نظامی را صرف تحقیق و توسعه و رفع مشکل موتور‌های جت با کارایی بالا کرده است اما هنوز موفقیت آن‌ها در ساخت موتوری قابل اعتماد و با کارایی بالا به اثبات نرسیده است.

در حال حاضر تعداد ده یا حتی بیشتر از جنگنده‌های J-20 چینی با استفاده از موتور توربوفن پس‌سوز AL-31F Saturn ساخت روسیه نفس می‌کشند و اگر روابط بین روسیه و چین به هر دلیلی دچار مشکل شود، چین به سختی قادر به تامین نیاز‌های پرنده‌های خود برای پرواز خواهد بود (روسیه نیز ترجیح می‌دهد که به چین یک هواپیمای کامل را بفروشند و نه فقط موتور آن را، زیر سود حاصل بسیار بیشتر است).

روزنامه انگلیسی زبان ساوت چاینا مورنینگ پست (South China Morning Post) هنگ‌کنگ نیز اخیرا در گزارشی اعلام کرد که چین در حال توسعه و ساخت یک موتور بومی برای جنگنده J-20 به اسم WS-15 است. در این گزارش آمده که فرم کنونی موتور WS-15 ، هنوز قابل اعتماد نیست و نمی‌توان از آن استفاده نمود؛ حتی یک نمونه در طی تست زمینی در سال ۲۰۱۵ منفجر شده است.

موتور‌ جت‌های جنگنده نظامی به عنوان موتور تبدیل کننده سوخت و هوا به نیروکه محرکه، همواره در معرض دما و فشار بسیار بالا قرار دارند. در طول چرخه عمر موتور، قسمت‌های فلزی مانند تیغه‌های توربین، فرایندی که خزش حرارتی (Thermal Creep) نامیده می‌شود را تجربه خواهند کرد، در این فرایند فلز به علت سرد و گرم شدن مکرر دچار تغییر شکل تدریجی می‌شود. فلز یا قسمت‌های دارای انحنا و پیچش، به همین علت تضعیف شده و خواص ویژه خود را از دست می‌دهند و شرایط برای آتش گرفتن و حتی انفجار موتور را فراهم می‌آورند.

موتور‌ جت‌های مدرن از سوپر‌آلیاژ‌های تک کریستال (Single Crystal) استفاده می‌کنند که در سطح میکروسکوپی تمام فلز به طور یک‌دست از دانه‌های کریستالی تشکیل شده است؛ به طوری که اساسا فلز‌های تک کریستاله را می‌توان یک دانه کریستال غول‌پیکر در نظر گرفت.

خزش حرارتی نیز تمایل دارد که در بین اتصالات و باند‌های بین دانه‌های کریستال نفوذ کند، اما خب وقتی که تنها یک دانه کریستال غول‌پیکر بدون هرگونه اتصالی وجود داشته باشد، پس طبیعتا در مقابل پدیده خزش حرارتی هم از مقاومت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود. صنایع هوا‌فضای Pratt & Whitney جهت تولید موتور‌های F119 برای جنگنده F-22 Raptor  اعلام کرد تیغه‌های این موتور‌ها از آخرین فناوری آلیاژ‌های تک کریستاله بهره گرفته‌اند.

به گزارش روزنامه ساوت چاینا مورنینگ پست، در حال حاضر جنگنده J-20، از موتور WS-10B که به اسم Taihang نیز شناخته می‌شود بهره می‌گیرد تا زمانی که موتور WS-15 به مرحله بهره‌برداری نهایی برسد. البته تغییر در موتور هواپیما‌ها چیز جدیدی نیست و پیش از این نیز موارد متعددی از آن وجود داشته است، از جمله: جنگنده افسانه‌ای F14 تامکت که پیش از استفاده از موتور قدرتمند F110 جنرال‌الکتریک (General Electric F110)، برای بیش از یک دهه با بهره‌گیری از موتور کم‌جان، غیر‌قابل اعتماد و افتضاح Pratt & Whitney TF-30 به پرواز در‌ می‌آمد.

با این حال استفاده از یک موتور جایگزین با قدرت پایین‌تر بر کارایی جنگنده J-20 تاثیر منفی خواهد گذاشت؛ به طوری که موتور کنونی WS-10B، آنقدر قدرت ندارد تا به جنگنده J-20 این امکان را بدهد تا بتواند از قابلیت سوپر‌‌کروز (Supercruise) یا پرواز با سرعتی بیشتر از سرعت صوت بدون استفاده از سیستم‌های پس‌سوز که سوخت را مانند یک هیولا می‌بلعد، بهره بگیرد. در نتیجه جنگنده J-20 آهسته‌تر پرواز می‌کند و اگر بخواهد با سرعتی بیشتر از یک ماخ حرکت کند، از لحاظ میزان فاصله پروازی بدون سوخت‌گیری، به شدت دچار محدودیت خواهد شد. قدرت کمتر جنگنده J-20 همچنین در نبرد‌های تن‌به‌تن هوایی یا داگفایت (Dogfight) با دیگر جنگنده‌ها کاملا به ضرر آن است، جایی که سرعت حکم مرگ و زندگی را دارد.

موتور جدید آری یا خیر؟ در هر حال تولید جنگنده‌ J-20 برای کشوری چون چین که در صنعت هوایی با محدودیت‌هایی روبرو بود، دستاوردی چشمگیر محسوب می‌شود. موتور WS-15 نیز بالاخره آماده خواهد شد و جنگنده‌ J-20 را به یک حریف قدرتمند در آسمان تبدیل خواهد کرد.

دیروز دومین فضاپیمای SpaceShipTwo شرکت ویرجین گلکتیک موسوم به VSS Unity نخستین پرواز مستقل خود را بر فراز بیابان موهاوی در جنوب غربی ایالات متحده با موفقیت به پایان رساند و لبخند رضایت را روی لبان «ریچارد برنسون» مدیرعامل این شرکت نشاند.

این هواپیمای فضایی که در ماه فوریه گذشته معرفی شد، در عملیات آزمایشی توانست به سرعت حدود 740 کیلومتر بر ساعت در ارتفاع 15 هزار متری از سطح زمین دست یابد. به گفته مقامات شرکت ویرجین، VSS Unity به مدت حدود 10 دقیقه بدون نیروی موتور به گشت و گذار پرداخت.

این موفقیت می تواند فصل نوینی را در حوزه هواپیماهای فضایی و سفرهای تجاری به خارج از جو زمین بگشاید. البته ویرجین گلکتیک می گوید عملیات دیروز پنجمین پرواز VSS Unity همراه با هواپیمای حامل آن به نام WhiteKnightTwo بوده، اما اولین موردی محسوب می شود که یونیتی مدتی را به صورت مستقل پرواز کرده.

ویرجین امیدوار است این هواپیمای پیشرفته بتواند آرزوی دیرین آنها برای توسعه توریسم فضایی را تحقق بخشد، و با نگاه به چهره «ریچارد برنسون» پس از فرود یونیتی واضح است که او رضایت کافی را از این برنامه داشته. او قبل از عملیات فرود اعلام کرد امیدوار است طی ماه های آتی برنامه های متعددی را به اجرا درآورد.

کمپانی مورد بحث می گوید بازخورد دریافتی از دو خلبان این تست حکایت از شرایط عالی پرواز دارد، اما آنها به دقت تمامی اطلاعات را جمع آوری و بررسی می کنند تا حوادث تلخ گذشته تکرار نگردد.

گفتنیست اولین نمونه SpaceShipTwo دو سال قبل در حین پرواز دچار نقص فنی شد و سقوط آن به مرگ خلبان و زخمی شدن کمک خلبان انجامید.

شرکت بوئینگ به دنبال ساخت و عملیاتی‌کردن هواپیماهای مسافربری هایپرسونیک (اَبَرصوت) ظرف یک دهه آینده است.

به گزارش ایسنا به نقل از دیلی میل، "دنیس مویلنربرگ"، (Dennis Muilenburg) مدیرعامل بوئینگ، قبل از افتتاح نمایشگاه هوایی پاریس (29 خرداد تا 4 تیر) اعلام کرد شرکتش باید مطمئن شود به اندازه کافی مسافر با توان خرید بلیط این هواپیماها و در نتیجه مقرون به صرفه‌ بودن فرآیند ساخت آن‌ها وجود دارد.

وی وعده داد این نوآوری‌ در آینده مردم هر نقطه از دنیا را ظرف حداکثر دو ساعت به نقاط دیگر مرتبط خواهد کرد.

جت‌های هایپرسونیک (اَبَرصوت) با سرعت 5 ماخ (3 هزار و 800 مایل یا 6 هزار و 116 کیلومتر در ساعت) حرکت خواهند کرد و قادر خواهند بود در مدت زمان‌ باورنکردنی مسافران را به مقصد برسانند. در حال حاضر، یک پرواز تجاری از نیویورک تا شانگهای حدود 15 ساعت طول می‌کشد، اما این مدت زمان با جت‌های هایپرسونیک به دو ساعت کاهش خواهد یافت.

قطعا می‌توان گفت سری اف ایالات‌متحده آمریکا یکی از موفق‌ترین جنگنده‌های موجود در دنیاست. به‌خصوص اف-5 و اف-14 که اگر خلبان دشمن از این هواپیماهای رعب‌آور جان سالم به در ببرد، شاید تا آخر عمرش هیچ‌گاه در اتاقک خلبان جنگنده خود قرار نگیرد! اما اف-16 نیز توانسته ویژگی‌های خود را به‌خوبی نمایان گرداند. این هواپیما در ابتدا منحصرا برای انجام ماموریت‌های برتر هوایی چون جنگ تن‌به‌تن هوایی ساخته شد، بااین‌حال با به‌روزرسانی‌های صورت گرفته توانست به یک جت چندمنظوره تمام‌عیار تبدیل شود.

9. اف-15 ایگل

در سال 1967 مک دانل داگلاس جنگنده اف 15 را با ویژگی‌هایی مثال‌زدنی طراحی کرد. این جت در ارتفاع 10 کیلومتری می‌تواند حداکثر سرعتی در حدود 2500 کیلومتر بر ساعت داشته باشد.

8. ساب JAS 39 Gripen

همانند میراژ 2000، این جنگنده نیز تنها از یک پیشرانه استفاده می‌کند و قابلیتی چندمنظوره دارد. ساب، مدل JAS 39 را برای جایگزینی با 35 Darken و Viggen 37 طراحی نمود تا در نیروی هوایی سوئد به‌کار گرفته شود. این هواپیما در سال 1988 اولین پرواز خود را به‌سلامت انجام داد و 9 سال بعد یعنی در سال 1997 به جهت عملکرد فوق‌العاده، به نماد کمال در صنعت ساخت جنگنده تبدیل شد.

7. میگ 35

سری Mikoyan میگ روسیه دقیقا در برابر سری اف ایالات‌متحده قرار می‌گیرد. کارشناسان صنعت هوایی میگ 35 را نسخه تکامل‌یافته میگ 27 Fulcrum می‌دانند. این جنگنده با داشتن سیستم سلاح و رادار پیشرفته یکی از برترین‌ها در نوع خود به‌شمار می‌رود.

6. جی-10

هرکجا که منفعتی برای چین داشته باشد، بدانید و آگاه باشید که قطعا این عزیزان حضور دارند! چنگدو جی-10 یک جنگنده چندمنظوره با قابلیت انجام عملیات در هر آب و هوایی است. وزن کم، طراحی کانارد و بال عقب دلتا از ویژگی‌های بارز این هواپیمای چینی است. تمامی مراحل ساخت و طراحی جی-10 در شرکت هواپیمایی چنگدو (CAC) انجام‌ شده تا ارتش چین بتواند با خیال راحت و به‌دوراز افشای اطلاعات به نبردهای هوایی خود بپردازد.